Παγκόσμια Ημέρα εξάλειψης της βίας κατά των γυναικών

Η άσκηση βίας κατά των γυναικών αποτελεί μια από τις συνηθέστερες στον κόσμο παραβιάσεις των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ανακήρυξε την 25η Νοεμβρίου ως Διεθνή Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών για να αναδείξει ένα σοβαρό φαινόμενο με παγκόσμια διάσταση.

Κατά γενική ομολογία, η άσκηση βίας κατά των γυναικών εκδηλώνεται σε μεγάλο βαθμό μέσα στο οικογενειακό/προσωπικό περιβάλλον. Πιο συγκεκριμένα, η ενδοοικογενειακή βία αποτελεί μία διαχρονική και σύνθετη κατάσταση, η οποία συνεχίζει αισθητά την παρουσία της στο οικογενειακό πεδίο. Αποτελεί μία μορφή διαπροσωπικής βίας και μία συμπεριφορά άσκησης ελέγχου σε συνδυασμό με την κατάχρηση της δύναμης από τον έναν σύζυγο στον άλλον.

 Η εκδήλωση της ενδοοικογενειακής βίας πραγματοποιείται με την σωματική, οικονομική, ψυχολογική, σεξουαλική, λεκτική βία, την επιβολή κοινωνικής απομόνωσης αλλά και την έλλειψη φροντίδας, τη στέρηση ιατρικής περίθαλψης. Οποιαδήποτε πράξη περιλαμβάνει τον περιορισμό, τη λεκτική προσβολή, τον εκφοβισμό ή οποιαδήποτε άλλη συμπεριφορά που μειώνει την αίσθηση του εαυτού, της αξιοπρέπειας, της αυτοαξίας και έχει ως στόχο τον έλεγχο και την καθυπόταξη του άλλου, αποτελεί ενδοοικογενειακή βία.

Αναμφισβήτητα, η άσκηση της ενδοοικογενειακής βίας και συγκεκριμένα η κακοποίηση των γυναικών υπόκειται στην κατηγορία των εγκλημάτων με το μεγαλύτερο σκοτεινό αριθμό, αφού ο αριθμός των καταγγελιών των συμβάντων από τα θύματα είναι περιορισμένος. Σύμφωνα με ένα πρόσφατο περιστατικό στην Αμερική, μία γυναίκα κατάφερε να ειδοποιήσει την αστυνομία προσποιούμενη πως παραγγέλνει πίτσα, προκειμένου να αποφύγει την βία που υπέστη από οικογενειακό πρόσωπο.

Παρακάτω παρατίθεται η συνομιλία στο τηλεφώνημα με την γυναίκα:

Teneyck: Oregon 911

Γυναίκα: Θα ήθελα να παραγγείλω μια πίτσα στην [διεύθυνση τάδε].

 Teneyck: Καλέσατε το 911 για να παραγγείλετε πίτσα;

Γυναίκα: Ναι. Διαμέρισμα [τάδε].

Teneyck: Αυτό είναι λάθος νούμερο για πίτσα...

Γυναίκα: Όχι, όχι, όχι, δεν καταλαβαίνετε.

Teneyck: Τώρα καταλαβαίνω. Ο άλλος είναι ακόμη εκεί;

Γυναίκα: Ναι, χρειάζομαι μεγάλη πίτσα.

Teneyck: Εντάξει. Γιατρό, χρειάζεστε γιατρό;

Γυναίκα: Όχι, με πεπερόνι. 

Για αυτό το λόγο, όταν υπάρχουν περιστατικά βίας και οποιασδήποτε μορφής κακοποίησης, δε θα πρέπει να παραμένει μυστικό ή ταμπού, γιατί με αυτόν τον τρόπο το φαινόμενο διαιωνίζεται αυξάνοντας σημαντικά τον αριθμό των θυμάτων του.

Σύμφωνα με τα ανθρώπινα δικαιώματα, ο καθένας είναι ελεύθερος να ζει δίχως το φόβο για ενδεχόμενη κακοποίηση. Σύμφωνα με τον Νόμο 4531/2018 βασικοί στόχοι της πολιτείας είναι η προστασία των γυναικών, η πρόληψη, η ποινική δίωξη και η εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών καθώς και της ενδοοικογενειακής βίας. Παράλληλα, ο νόμος συνεισφέρει στην εξάλειψη  όλων των μορφών διακρίσεων κατά των γυναικών και στην προώθηση της ουσιαστικής ισότητας των δύο φύλων μέσω της ενδυνάμωσης των γυναικών και στον σχεδιασμό ενός ολοκληρωμένου πλαισίου, πολιτικών και μέτρων για την προστασία και την υποστήριξη όλων των θυμάτων βίας κατά των γυναικών καθώς και της ενδοοικογενειακής βίας. 

Σημαντικό και ενεργό ρόλο για την εξάλειψη του φαινομένου έχει η Ελληνική Αστυνομία, η οποία στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της οφείλει σε περιπτώσεις καταγγελίας και μη, εγκλήσεως/μηνύσεως κάποιας από τις αξιόποινες πράξεις του παραπάνω νόμου την αυτεπάγγελτη δίωξη και για τα πλημμελήματα αυτού, την αυτόφωρη διαδικασία. Επιπροσθέτως, ο νόμος προβλέπει την ύπαρξη υποστηρικτικών 24ωρων υπηρεσιών (Άρθρο 24), οι οποίες στελεχώνονται από ψυχολόγους και κοινωνιολόγους, παρέχοντας ψυχοκοινωνική στήριξη και νομική συμβουλευτική υπό τον όρο της εμπιστευτικότητας και του απαραίτητου σεβασμού προς την ανωνυμία των θυμάτων (γραμμή SOS 15900 και γραμμή Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης 197 ή μέσω μηνύματος sos15900.isotita.gr). Ακόμα, ο νόμος λαμβάνει αναγκαία νομοθετικά ή άλλα μέτρα για τη δημιουργία κατάλληλων, εύκολα προσβάσιμων καταφυγίων σε επαρκείς αριθμούς για να παρέχουν ασφαλή στέγαση και να προσεγγίσουν ενεργά τα θύματα, ειδικότερα τις γυναίκες και τα παιδιά τους (Άρθρο 23).

Τέλος, οποιοσδήποτε αποτελεί μάρτυρας διάπραξης πράξεων βίας ή έχει βάσιμους λόγους να πιστεύει ότι μια τέτοια πράξη ενδέχεται να διαπραχθεί, ή ότι περαιτέρω πράξεις βίας αναμένονται, έχει υποχρέωση να ανακοινώσει και να αναφέρει το περιστατικό στις αρμόδιες οργανώσεις ή στις αρχές.

Δε θα πρέπει να ξεχνάμε πως το φαινόμενο της βίας δεν αποτελεί ιδιωτική υπόθεση αλλά κοινωνική παθογένεια.

Φόβος, ο μεγαλύτερος εχθρός του ανθρώπου

(Απόσπασμα από το βιβλίο «Το Γιασεμί»)

[…] «Ευχαριστώ για το χρόνο σας» είπε η Ανθή και στην προσπάθειά της να της δώσει το χέρι, έπεσε στο πάτωμα η τσάντα που είχε τόση ώρα στα πόδια της.

Οι δύο γυναίκες έσκυψαν να μαζέψουν τα πράγματα που εμπεριείχε η τσάντα. Η Ανθή έσκυψε σε τέτοιο σημείο που το στέρνο και οι ώμοι της ήταν ευδιάκριτοι από την Κατερίνα, η οποία αντίκρισε τους μώλωπες και τα βίαια μελανά σημάδια πάνω τους, τα οποία όση ώρα ήταν καθισμένες δεν ήταν εμφανή.

«Ωχ, πόσο αφηρημένη είμαι. Μπορεί το κινητό να μου πέσει πάνω από πέντε φορές μέσα στη μέρα…» είπε αδέξια η Ανθή, ενώ η Κατερίνα δε σταμάτησε τα παρατηρεί τα σημάδια, που είχε πάνω στο σώμα της.

Η Ανθή κατάλαβε από το βλέμμα της Κατερίνας είδε τα σημάδια και αμέσως με γρήγορες κινήσεις μάζεψε όπως κι όπως τα πράγματά της, και προχώρησε , για να βγει από την πόρτα.

«Πρέπει να φυγ…» είπε χαμηλόφωνα, πλημμυρισμένη από το αίσθημα της ντροπής που την κατέβαλλε εκείνη την ώρα.

«Μην ανησυχείτε!» της απάντησε αμέσως η Κατερίνα και έκανε ένα βήμα, για να πάει κοντά της. « Δε θα πρέπει εσύ να νιώθεις άσχημα! Είσαι ο τελευταίος άνθρωπος που θα πρέπει να ντρέπεται για αυτό…» της είπε συγκαταβατικά αλλάζοντας σε ενικό αριθμό την προσφώνησή της αλλά και τον τόνο της φωνής της, ο οποίος αυτομάτως έγινε πιο προσιτός.

Η Ανθή κοντοστάθηκε στην πόρτα και κρατούσε σφιχτά το χέρι της πόρτας. Τα μάτια της ήταν βουρκωμένα, έτοιμα να στάξουν τα καυτά τους δάκρυα πάνω στο ζεστό της πρόσωπο.

«Θέλεις να καθίσεις λίγο;» τη ρώτησε γλυκά και με ζεστασιά η Κατερίνα.

Το κουδούνι του σχολείου ήχησε για ακόμη μία φορά, υπενθυμίζοντας τα παιδιά να εισέλθουν στις τάξεις τους για τη διεξαγωγή της επόμενης διδακτικής ώρας.

«Έχω κενό αυτήν την ώρα…» συνέχισε η Κατερίνα.

«Όχι… πρέπει να φύγω…»

Η Κατερίνα την πλησίασε ακόμα πιο πολύ με ένα μεγάλο βήμα, εμποδίζοντας διακριτικά να ανοίξει την πόρτα.

«Αν τα μαθήματα δημιουργούν πρόβλημα στο σπίτι σας…»

«Δεν είναι αυτό, όχι…» απάντησε χαμηλόφωνα η Ανθή, έχοντας σκυμμένο το κεφάλι της στο πάτωμα επειδή ντρεπόταν τόσο πολύ για την κατάσταση της.

«Είναι πολύ δύσκολο… θέλει μεγάλη δύναμη, για να βγεις από όλη αυτή την κατάσταση… επειδή δε θέλεις να μιλήσεις, τουλάχιστον σε μένα… υπάρχει η γραμμή s.o.s 15900 για την άμεση υποστήριξη γυναικών θυμάτων βίας…» συνέχισε  η Κατερίνα.

Η Ανθή σήκωσε γρήγορα το βλέμμα της και την κοίταξε βαθιά στα μάτια, μόλις άκουσε τις λέξεις θυμάτων και  βία.

«Μπορώ να καταλάβω πόσο δύσκολο είναι, αλλά θα πρέπει όχι μόνο να το αποδεχτείτε, αλλά να το παραδεχτείτε πρώτα στον εαυτό σου και μετά να ζητήσετε βοήθεια… όσο σκληρό και αν ακούγεται αυτό που σας λέω…»

«Δε μπορώ… όχι… δε μπορώ…» απάντησε με λυγμούς.

Η Ανθή άνοιξε την πόρτα της μικρής αίθουσας και έφυγε  τρέχοντας, ενώ η Κατερίνα προσπάθησε να τη σταματήσει. Την ακολούθησε μέχρι τον αυλόγυρο, αλλά τα βήματα της Ανθής ήταν γρήγορα, τόσο γρήγορα λες και ήθελε να ξεφύγει μακριά από τους δαίμονές της. Μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, η Ανθή χάθηκε από το οπτικό πεδίο της Κατερίνας και το βλέμμα της τελευταίας έμεινε καρφωμένο στη φυγή ενός ακόμα θύματος. Πόσα και πόσα θύματα καθημερινά κρύβονται και προσπαθούν να το σκάσουν… Πάντα μένουν όμως στην προσπάθεια, γιατί τους κυριεύει ο φόβος πως θα ζήσουν μεγαλύτερη βία από αυτή που υπόκεινται ήδη και τους καθηλώνει στο ίδιο σημείο… στάσιμους… με μία μεγάλη ανοχή για τη ζωή τους αλλά κυρίως ανοχή και κρυφή οργή για τους υπεύθυνους…

Απαραίτητη η προστασία και των παιδικών δικαιωμάτων

Στη Διεθνής Σύμβαση για τα δικαιώματα του ΟΗΕ αναφέρονται τα δικαιώματα που πρέπει να έχει σήμερα κάθε παιδί. Για πολλά παιδιά είναι δεδομένα και αυτονόητα το φαγητό, η ιατρική περίθαλψη, η στέγη, τα ρούχα, ενώ για κάποια άλλα παιδιά αποτελούν ζητούμενα. Το κείμενο της Σύμβασης υπενθυμίζει την υποχρέωση που έχουν οι γονείς/κηδεμόνες αλλά και το κράτος για την προστασία και την προαγωγή των δικαιωμάτων τους.

Κάθε παιδί σε οποιοδήποτε μέρος του πλανήτη έχει δικαίωμα σε ένα βιοτικό επίπεδο, κατάλληλο για τη σωματική, πνευματική, κοινωνική και συναισθηματική του ανάπτυξη. Επίσης, έχει δικαίωμα προστασίας από διακρίσεις φυλής, χρώματος, θρησκείας, γλώσσας, καταγωγής, πεποιθήσεων και το κράτος καθίσταται υπεύθυνο για τη προστασία και την τιμωρία αυτού που παραβιάζει το δικαίωμα. Παράλληλα, έχει δικαίωμα πρόσβασης στα μέσα ενημέρωσης (περιοδικά, εφημερίδες, ιστοσελίδες, ραδιόφωνο) και είναι ελεύθερο να εκφράζει τη γνώμη του δίχως να προσβάλει τους άλλους. Αναμφισβήτητα, από τα βασικότερα δικαιώματα αποτελεί και αυτό που αφορά την εκπαίδευση,  σύμφωνα με τις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητές του. Κάθε παιδί έχει δικαίωμα στην ανάπαυση, στο παιχνίδι και στη ψυχαγωγία στον ελεύθερο χρόνο. Τέλος, κάθε παιδί έχει όχι ένα, αλλά πολλά δικαιώματα!

Μεταξύ των παραπάνω ανήκει και το δικαίωμα προστασίας του παιδιού από κάθε μορφής κακομεταχείριση όπως είναι η βία, η παραμέληση, η κακοποίηση (σωματική, σεξουαλική, λεκτική και ψυχολογική) και η εκμετάλλευση για εμπορικούς σκοπούς μέσα και έξω από το οικογενειακό περιβάλλον. Η παιδική κακοποίηση αποτελεί ένα φαινόμενο που είναι δυνατόν να λάβει χώρα στο σχολείο, στην οικογένεια, σε οργανισμούς/κοινότητες και γενικά οπουδήποτε το παιδί συμμετέχει. Τις περισσότερες φορές οι επιπτώσεις της κακομεταχείρισης είναι αναπόφευκτες, δημιουργώντας στη ψυχοσύνθεση του παιδιού και  στη μετέπειτα ενήλικη ζωή του κατάθλιψη, ανασφάλεια, αγχώδεις διαταραχές (διαταραχή μετατραυματικού στρες), καχυποψία, απομάκρυνση από τα κοινά, έλλειψη διάθεσης για κοινωνικοποίηση και συναναστροφή με φίλους και ορισμένες φορές καταφυγή σε καταχρήσεις.

Τα παιδιά έχουν χαρακτηριστεί ως «σιωπηλά θύματα», διότι δεν είναι σε θέση να αντιδράσουν, να κατανοήσουν ποιες ενέργειες γίνονται εις βάρος τους, δε μπορούν να μιλήσουν, αφού δεν είναι αναπτυξιακά προετοιμασμένα και δε διαθέτουν επαρκείς δεξιότητες, για να εκφράσουν ένα γεγονός. Πολλές φορές, είναι δυνατόν να λειτουργεί ο μηχανισμός της μνήμης, η οποία απωθεί δυσάρεστα περιστατικά για το παιδί και αυτό να μην είναι σε θέση να αναγνωρίσει μία πράξη ως ακατάλληλη.

Αναμφισβήτητα, μέσα στην κακομεταχείριση συγκαταλέγεται και η παραμέληση των παιδιών. Η παραμέληση έχει πολλές διαστάσεις και μία από αυτές είναι η συνεχής ενασχόληση των γονέων με τις ηλεκτρονικές συσκευές. Η παραμέληση αποτελεί μία μορφή συναισθηματικής βίας. Ας αφήσουμε την εικονική πραγματικότητα έξω από τη ζωή μας. Ας μιλήσουμε, ας παίξουμε, ας δημιουργήσουμε πολύχρωμες ζωγραφιές με τα παιδιά μας. Ας ασχοληθούμε με τις ανησυχίες τους, στις σκέψεις τους, τις πραγματικές τους ανάγκες. Ας τρέξουμε, ας γελάσουμε δυνατά και ας χαρούμε τις στιγμές μαζί τους. Ας συμπεριφερόμαστε ισότιμα και όχι ιεραρχικά σε αυτά. Ας δώσουμε χρόνο στη σχέση μας μαζί τους. Τα χρόνια περνάνε και αυτές οι στιγμές δε γυρίζουν πίσω. Ας δημιουργήσουμε έναν όμορφο κόσμο μέσα στο σπίτι μας, οποίος στο μέλλον θα ενωθεί με άλλους αντίστοιχους και όλοι αυτοί με τη σειρά τους θα φτιάξουν έναν μεγάλο ανθρώπινο κόσμο, γεμάτο συναισθήματα και σεβασμό για τον άνθρωπο. Ας υπερασπιστούμε το δικαίωμα του παιδιού για τη ζωή και την ανάπτυξη!

Ο μήνας Νοέμβριος περιλαμβάνει δύο Παγκόσμιες Ημέρες για τα παιδιά: κατά της κακοποίησης (19/11) και των δικαιωμάτων τους (20/11). Ας μη περιμένουμε κάθε χρόνο, τον μήνα Νοέμβριο να μας υπενθυμίζει τα δικαιώματα και τα όνειρα των παιδιών μας. Ας μη μας υπενθυμίζει αυτός ο μήνας πως «πρέπει» αφιερώσουμε παραπάνω χρόνο στα παιδιά μας. Ας είναι όλοι οι μήνες, όλες οι μέρες μία υπενθύμιση για να πηγαίνουμε ένα βήμα παρά πέρα τη ζωή των παιδιών μας. Ας γίνουμε η αρχή για έναν κόσμο που θα θέλαμε να δούμε και να το παραδώσουμε με αξίες και αρετές στις μεταγενέστερες γενιές.  

Η Επιστήμη και η Πρόδος οδηγούν στην ευτυχία των ανθρώπων

Σύμφωνα με τον καταστατικό χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, ένας από τους κεντρικούς στόχους του Οργανισμού αποτελεί η διατήρηση της Παγκόσμιας Ειρήνης. Η ενίσχυση και η ανάπτυξη του βιοτικού επιπέδου συμβάλλουν στη δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών για οικονομική και κοινωνική πρόοδο. Γι'αυτό και η 10η Νοεμβρίου καθιερώθηκε ως "Παγκόσμια Ημέρα Επιστήμης για την Ειρήνη και την Ανάπτυξη".

Στο πέρασμα των χρόνων παρατηρούνται μεγάλες προσπάθειες από τον αγροτικό στον ιατρικό κλάδο, από τη διαχείριση πηγών ενέργειας στην τεχνολογία και από το περιβάλλον στη μηχανολογική ανάπτυξη. Όλες αυτές οι προσπάθειες έχουν ένα κοινό μεταξύ τους: στοχεύουν στο γενικό "καλό". Απαραίτητα συστατικά των προσπαθειών αυτών είναι η συνεργασία, η αλληλοϋποστήριξη και η αλληλεγγύη έχοντας ως μοναδικό σκοπό την κοινωνικοοικονομική ευημερία, η οποία μόνο οφέλη αποφέρει στην ανθρωπότητα.

Η τεχνολογία και η επιστήμη έφεραν κοντά τους λαούς, οι άνθρωποι γνώρισαν άλλους διαφορετικούς πολιτισμούς από τον δικό τους, άλλες κουλτούρες, ήθη και έθιμα και πολλοί από αυτούς προσπάθησαν και προσπαθούν να βελτιώσουν το βιοτικό επίπεδο άλλων χωρών. Η κατανόηση και η αγάπη για τον συνάνθρωπο κρύβουν την ουσία της ζωής.

Πολλοί όμως αναρωτιούνται εάν η τεχνολογία και η επιστήμη έχουν τέλος και αν ναι, ποιο είναι αυτό. Η απάντησή τους; Μόνο σιωπή... Σιωπή για το άγνωστο και το αβέβαιο. Μήπως τελικά οι άνθρωποι μέσα στην υπερπροσπάθειά για ανάπτυξη χάνουν τον εαυτό τους; Μήπως σιγά-σιγά αποξενώνονται και χάνουν την ανθρώπινη επαφή; Μήπως σκέφτονται υπερβολικά και αισθάνονται λίγο; 

Η απάντηση βρίσκεται στα λόγια του Τσάρλιν Τσάπλιν στην ταινία "Ο μεγάλος Δικτάτωρ", οποίος σε έναν από τους πιο συγκινητικούς λόγους αναφέρει: "η φύση των εφευρέσεων δείχνει το σκοπό τους που δεν είναι άλλος από το καλό, την ενότητα και την αγάπη που ενυπάρχει μέσα μας. Όπως οι άνθρωποι δημιουργούν μηχανές και με αυτόν τον τρόπο μπορούν να δημιουργήσουν την ευτυχία" αρκεί να είναι προσηλωμένοι σε αυτήν!